کتاب چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم اثر آلیور جیمز متخصص روان‌شناسی بالینی کودکان است که از سال ۱۹۸۸ تاکنون نیز نویسنده، روزنامه‌نگار، مجری و تهیه‌کننده برنامه‌های مستند تلویزیونی بوده است. از آلیوز جیمز چندین کتاب دیگر به چاپ رسیده است.
کتاب چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم از سری کتاب‌های مدرسه زندگی – The School of Life – است که از جمله بنیان‌گذاران آن آلن دوباتن – نویسنده و فیلسوف سوئیسی – است. موسسه مدرسه زندگی هدف خود را «یافتن پاسخ‌هایی برای پرسش‌های اساسی زندگی» تعریف کرده است. پرسش‌هایی مانند اینکه: چگونه شغل رضایت‌بخشی پیدا کنیم؟ آیا اصلا می‌توانیم از گذشته‌مان سر دربیاوریم؟ چگونه روابط خوبی با دیگران برقرار کنیم؟ چگونه جهان را تغییر دهیم؟
روزنامه ایندیپندنت آن‌ساندی درباره مدرسه زندگی می‌نویسد:
مدرسه زندگی راههایی اساسی پیش روی ما قرار می‌دهد تا به کمک آن‌ها به گنجینه دانش انسانی دست یابیم.
در قسمتی از پشت جلد کتاب نیز آمده است:
خوشبختی برای هرکس معنای متفاوتی دارد. نویسنده کتاب به‌جای اینکه ما را به جست‌وجوی خوشبختی بفرستد، تشویق‌مان می‌کند که سلامت عاطفی‌مان را ارتقا دهیم. او برای سلامت عاطفی ویژگی‌هایی بیان می‌کند و شیوه‌هایی برای رشد هر ویژگی ارائه می‌دهد. این کتاب به ما کمک می‌کند که تاثیر فشارهای عاطفی بر زندگی روزمره‌مان را بشناسیم و دریابیم چگونه بر الگوهای ناکارآمد غلبه کنیم و با آگاهی بیشتر رویکرد جدیدی به زندگی پیدا کنیم.
کتاب چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم
کتاب با این سوال اساسی شروع می‌شود که: «آیا شما از لحاظ عاطفی سالمید؟» پس از اینکه ذهن خواننده با این سوال درگیر شد، نویسنده به این موضوع می‌پردازد که سلامت عاطفی چیست؟ و فردی که از لحاظ عاطفی سالم باشد چه ویژگی‌هایی دارد؟ سپس با ارائه یک سری تعریف، دنیایی زیبا و جذاب پیش روی خواننده قرار می‌دهد. دنیایی که اگر سلامت عاطفی داشته باشیم آن را خواهیم دید و یک زندگی زیبا در آن خواهیم داشت.. قسمتی از کتاب که آلیوز جیمز سلامت عاطفی را معرفی می‌کند چنین است:
سلامت عاطفی حس کردن رویدادها در لحظه است. سلامت عاطفی تجربه دنیا به شکل دسته‌اول و بی‌واسطه است، نه آن‌که وقتی بعدا درباره‌اش فکر کنید بفهمید که چه چیزهایی را تجربه کرده‌اید. وقتی سلامت عاطفی دارید، به قول مفسران ورزشی، «روی فُرم» هستید. احساس می‌کنید واقعی هستید، نه کاذب. خودتان را دوست دارید، نمی‌خواهید کس دیگری باشید و به دیگران هم که شبیه شما نیستند به دیده تحقیر نمی‌نگرید. میدانید چه احساس و فکری دارید، حتی گاهی هم میدانید که نمی‌دانید. (چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم – صفحه ۱۱)
همچنین در ادامه و در تکیمل این موضوع که سلامت عاطفی چیست، تعریف‌هایی از آنچه که سلامت عاطفی نیست بیان می‌شود تا خواننده سلامت عاطفی را با موارد دیگری مانند سلامت روانی اشتباه نگیرد.
سلامت عاطفی را با ایده‌هایی چون «رضایت از زندگی» یا «رفاه و بهرورزی» هم نباید اشتباه گرفت، همچنین شادکامی. شادکامی معمولا حالتی گذراست، مثل لذتی که ایجاد رابطه یا سیگار کشیدن به شما می‌بخشد، یا خرسندی از شنیدن نتایج موفقیت در یک آزمون. مراقب نویسندگانی که مدعی‌اند شادکامی را می‌توان آموزش داد باشید. این کتاب‌ها فقط جنبه دل‌خوش‌کنک دارند. به باور نگارنده، ما پا به این دنیا نگذاشته‌ایم که خوشحال باشیم، اما می‌شود که سلامت عاطفی داشته باشیم. (چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم – صفحه ۱۶)
حس خوبی که از مشاهده یک فرد با سلامت عاطفی می‌گیریم زیاد دوام نمی‌آورد و نویسنده اشاره می‌کند که هیچ‌کدام از ما همه این ویژگی‌ها را با هم نداریم. در واقع بیشتر ما فقط از برخی جهات سلامت عاطفی داریم که این مورد هم پایدار نیست. آلیور جیمز اشاره می‌کند که انسان کاملی که همواره سلامت عاطفی داشته باشد وجود ندارد ولی می‌توان همواره روی سلامت عاطفی کار کرد تا اندکی بیشتر از آن به دست آوریم و زندگی بهتری داشته باشیم.
کتاب چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم در ۵ فصل اصلی نوشته شده است که نویسنده در آن‌ها عناصر کلیدی سلامت عاطفی را معرفی می‌کند: بینش‌آفرینی / زندگی در زمان حال / روابط سیال و دوسویه / اصالت / بازیگوشی و سرزندگی.
درباره کتاب چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم
در ابتدا باید اشاره کنم که خواندن این کتاب را به شدت به پدر و مادرها توصیه می‌کنم. نویسنده در کتاب تاکید می‌کند که عمده سلامت عاطفی ما در کودکی شکل می‌گیرد و اگر از تربیت درست برخوردار باشیم می‌توانیم سالم رشد کنیم و درنتیجه سلامت عاطفی هم داشته باشیم. در واقع در کتاب مثال‌های زیادی بررسی می‌شود و به هنگام ریشه‌یابی مشکل افراد، مشخص می‌شود که مشکل اصلی افراد در زمان کودکی آن‌ها بوده است. بنابراین لازم است که پدر و مادرها توجه ویژه‌ای به سلامت عاطفی کودکان داشته باشند.
آموزش‌های آلیور جیمز برای داشتن سلامت عاطفی بیشتر در کتاب شامل این موارد است: آگاه شدن از شیوه‌ای که فکر، احساس و عمل می‌کنیم با نگاه به گذشته‌ای که داشتیم / داشتن احساسی قدرتمند از خود و اینکه بتوانیم در زمان حال زندگی کنیم / یادگرفتن این موضوع که با دیگران تعامل داشته باشیم نه اینکه آن‌ها را کنترل کنیم و یا در برابر دیگران رفتار منفعلانه داشته باشیم / درک ارزش‌های واقعی خود و زندگی کردن با این ارزش‌ها نه زندگی کردن با ارزش‌هایی که چشم‌‌بسته پذیرفته‌ایم / شاد و بشاش بودن و اینکه باید از زندگی لذت ببریم.
البته نباید از این نکته غافل شویم که صرف خواندن این کتاب و عمل به آموزه‌های آن کافی نیست. این کتاب جرقه‌ای در ذهن خواننده است که او را نسبت به موضوع سلامت عاطفی آگاه کند.
در پایان کتاب نویسنده با توجه به مطالب هر فصل تمرین‌هایی ارائه کرده است که عمل به آن‌ها می‌تواند کمک خوبی در راستای سلامت عاطفی باشد. همچنین کتاب‌ها و فیلم‌های زیادی از سوی نویسنده معرفی شده است که می‌تواند در این مسیر برای خواننده مفید باشد. کتاب‌هایی که شاید برخی از آن‌ها برای خواننده آشنا باشد. مترجم کتاب ترجمه خوب و روانی از کتاب ارائه کرده است اما شخصاً دوست داشتم در این قسمت هم مترجم به کمک خواننده بیاید و او را از ترجمه شدن یا نشدن کتاب‌هایی که معرفی شده است آگاه کند. با این حال خواننده می‌تواند با سرچ کردن فیلم‌هایی که معرفی شده آن‌ها را پیدا کند.
جملاتی از متن کتاب چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم
گاهی برای به‌دست آوردن سلامت عاطفی صرفا باید عادات بدی را که از پدر و مادرمان یاد گرفته‌ایم، از بین ببریم. (چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم – صفحه ۲۲)
اگر ندانید که چه کسی هستید، به ظاهرسازی روی می‌آورید و طوری زندگی می‌کنید که «انگار» خود واقعی‌تان هستید و شیوه‌هایی برای تعامل می‌یابید که خودویرانگرند. به نقش بازی کردن متوسل می‌شوید (که گاهی با بازیگوشی اشتباه گرفته می‌شود)، یا سعی می‌کنید از طریق دستاوردهای‌تان هویت پیدا کنید تا به همه‌چیز معنا بخشید، چون هیچ‌چیزی به‌نظرتان خیلی واقعی یا حقیقی نیست. همین‌طور ممکن است به بیش‌فعالی یا زندگی شلوغ و آشفته متمایل شوید تا به خودی دروغین، خود را از پوچی و تنهایی در زندگی دور کنید. این حالت را هم می‌توان با نشاط و سرزندگی اشتباه گرفت. شاید از لحاظ عاطفی سالم به نظر برسید، اما در واقع هویت شما دروغین و نمایشی است و شما در زمان حال زندگی نمی‌کنید. (چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم – صفحه ۴۴)
عضویت در گروه‌هایی که با باورهای اخلاقی شخص همخوانی داشته باشند، سلامت عاطفی را بهبود می‌بخشند. صرف عضویت در باشگاه تنیس یا شرکت در جلسات هفتگی حرکات موزون حس بی‌ریشگی و توخالی بودن را در شما کاهش می‌دهند، درست مانند دورهمی با دوستان در یک کافه. (چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم – صفحه ۶۳)
اکثر مردمی که سلامت عاطفی دارند، مشاغل بلندپروازانه یا بسیار وقت‌گیری ندارند و معتاد به کار کردن نیستند. در بیشتر موارد شغل برای‌شان فقط یک شغل است نه بیشتر، کار می‌کنند تا زندگی‌شان را بگذرانند، نه این که با هدفِ کار کردن زندگی کنند. (چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم – صفحه ۸۵)
همه ما ساعاتی از زمان کاری‌مان را صرف کارهایی کرده‌ایم که اصلا دوست نداریم. کسی که سلامت دارد راههایی پیدا می‌کند تا وقت کمتری صرف چنین کارهایی کند. همه ما با تعمق در باب انگیزه‌ها و تسلط بیشتر بر مهارت‌های سیاست در دفتر کار، می‌توانیم در شغل‌مان سلامت عاطفی بیشتری داشته باشیم. می‌توانیم پشتِ نقابی صحیح، ارزش‌های بنیادی‌مان را دست‌نخورده نگاه داریم. (چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم – صفحه ۱۱۲)
شاید بسیاری از والدین با خواندن این کتاب دل‌شان بشکند، چون می‌دانند نوع مراقبتی که از بچه‌های‌شان کرده‌اند برای آن‌ها مشکل‌ساز شده است. اگر چنین است، غم به دل‌تان راه ندهید. اگر بچه مشکل‌داری دارید (از سه سال تا سن بلوغ) – که مشکلش از مسائل ساده‌ای چون خجالتی بودن تا مشکلات بزرگی چون افسردگی حاد است – روش ساده‌ای وجود دارد که من برای تنظیم ترموستات عاطفی بچه طراحی کرده‌ام و بمباران عشقی نام دارد. در این روش باید زمانی را با کودک‌تان دونفره بگذرانید، مثلا دوتایی باهم به جایی بروید، بگویید، بخندید، شادی کنید و باهم مهربان باشید. (چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم – صفحه ۱۳۲)
مشخصات کتاب
عنوان: چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم
نویسنده: آلیور جیمز
تعداد صفحات: ۱۶۸